Изборни предмети од трет циклус
Изборен блок предмети: Културна традиција
Предметен професор: д-р Марко Китевски
Цели на предметот
Запознавање со: најважните форми на народната култура, народната митологија, преплетувањето на паганските и христијанските слоеви во народната култура, богатите обичаи поврзани со животниот циклус (раѓање, свадба, погреб), како и обичаите поврзани со празниците, верувањата и суеверијата и др.
Содржина на предметот
Народна митологија, народни умотворби (поетски и прозни), народна драма, кратки фолклорни жанрови, народни обичаи, верувања и суеверија, народен календар и обичаи и верувања поврзани со него, народна медицина, технолошки обичаи, еснафски празници и др.
Основна литература
Китевски, M. 2007-2011. Македонски народни умотворби во десет книги, Скопје, Камелеон.
Пенушлиски, К. 2004. Избрани дела 1-10, Скопје, Матица македонска.
Цепенков, М. 1972. Собрани дела 1-10, Скопје, Македонска книга, Институт за фолклор.
Дополнителна литература
Китевски, М. 1997-2000. Македонска народна лирика 1, 2, Скопје, Институт за македонска литература
Тановиќ, С. 1927. Српски народни обичаји у Ѓевѓелиској кази, Београд
Вражиновски, Т. 1998. Народната митологија на Македонците, Прилеп, Институт за старословенска култура, Скопје, Матица македонска.
Предметен професор: д-р Илија Велев
Цели на предметот
Запознавање со научната дисциплина кодикологија и стекнување сознанија за појавата и развојот на писмото и писменоста како своевиден феномен во надградбата на културната традиција во сите фази и творечки форми на цивилизациските премостувања низ времињата, како и проучување на епиграфското и ракописното писмено и книжевно наследство во прилог на градењето претстава за континуитетот на македонскиот културноисториски развој.
Содржина на предметот
- Кодикологијата како научна дисциплина и нејзиниот предмет на проучување;
- Историскиот развој на книгата;
- Појавата и развојот на писмата и на писменоста;
- Развојот на писменоста во Македонија;
- Втемелувањето на глаголицата и на кирилицата во македонската писмена традиција;
- Охридска книжевна школа;
- Писмени споменици со глаголско и со кирилско писмо;
- Епиграфски писмени споменици;
- Археографски опис на ракописните писмени споменици;
- Методологии на датирање на писмата и на писмените споменици;
- Средновековни скрипторски и книжевни центри во Македонија;
- Светогорската писмена традиција;
- Миграцијата на писменото културно и книжевно наследство;
- Писци и книжовници на ракописното наследство;
- Процеси на преведување и препишување;
- Класификација на книжевниот жанровски систем;
- Видови записи и натписи;
- Илуминација на ракописните книги;
- Водени знаци;
- Дамаскинарството и афирмацијата на македонските писмени споменици пишувани на народен јазик;
- Библиски писмени споменици пишувани на македонски народни говори;
- Текстови на македонски народен говор пишувани со грчко писмо;
- Преродбенските процеси и прашањето на македонскиот книжевен јазик и писменост.
Напомена: Програмската содржина ќе се прилагодува и според потесниот дисциплинарен и тематски интерес на докторантите
Основна литература
Хр. Илиевски, П. 2001. Појава и развој на писмото, Скопје, МАНУ
Велев, И. Макаријоска, Л. и Црвенковска, Е. 2008, Македонски споменици со глаголско и со кирилско писмо, Скопје, Влада на РМ и Институт за македонски јазик.
Джурова, А. 2007. В света на ръкописите, София, Универзитет „Св. Климент Охридски“.
Поп-Атанасов, Ѓ. Велев, И. и Ј. Тошиќ. М. 1997. Скрипторски центри во средновековна Македонија, Скопје, Филолошки факултет -Институт за македонска литература.
Група автори. 2008. Македонскиот јазик во глобалниот свет. 2008 – Година на македонскиот јазик, Влада на РМ.
Велев, И. 2012. Четвороевангелието на поп Јоан Кратовски од 1562 година, електронско издание, Скопје, Институт за македонска литература.
Дополнителна литература
Мошин, В. 2000 Словенска палеографија, Скопје, Менора.
Велев, И. 1996. Македонскиот книжевен 14 век, Скопје, Веда.
Велев, И. 2009. Во почетокот беше Словото, Скопје, Институт за македонска литература.
Поп-Атанасов, Ѓ. 2000, 2003 и 2004. Палеографски албум, т.1-3, Скопје, Менора.
Мошин, В. и Георгиевски, М. 1971, 1988, 1993, 2000. Словенски ракописи во Македонија, т. 1-8, Скопје, Архив на Македонија и НУБ „Св. Климент Охридски“.
Велев, И. и Јакимовска – Тошиќ, М. 2013. Ракописното наследство од Лесновскиот и од Марковиот манастир, Скопје, Институт за македонска литература.
Предметен професор: д-р Илија Велев
Цели на предметот
Градење научна и културолошка претстава за улогата и значењето на феноменот Света Гора во насока на проследување на нејзината културна и духовна традиција и влијанијата врз континуитетот на македонскиот културноисториски идентитет.
Содржина на предметот
- Историската појава и развојот на Света Гора како своевидна духовна и културна република на Балканот на географскиот простор на Македонија;
- Монаштвото на Света Гора;
- Светогорските манастири како духовни и културни центри;
- Другите помали црковни градби (скитови, параклиси, испосници и сл.) на Света Гора;
- Архитектонската, фрескосликарската, иконописната, писмената и музичката традиција на Света Гора;
- Светогорските книжевни центри;
- Писмените и ракописно-книжевните споменици од Света Гора, со посебен осврт кон македонското писмено и книжевно наследство;
- Света Гора и византиската духовна и културна традиција;
- Света Гора и македонската духовна и културна традиција;
- Дејноста на значајни македонски духовници, фрескосликари, книжевници и музиколози во светогорските центри;
- Света Гора како центар за афирмација на исихастичкиот мистицизам;
- Света Гора и улогата на интеркултурното премостување меѓу византискиот и словенскиот духовен и културен свет;
- Света Гора и современите духовни и културни интегрирања во глобалните вредности;
Напомена: Програмската содржина ќе се прилагодува и според потесниот дисциплинарен и тематски интерес на докторантите
Основна литература
Поп-Атанасов, Ѓ. 2007. Света Гора, Скопје, Менора
Ангелопулос, А. 1997. Монашка заедница Свете Горе, Манастир Хиландар
Прашков, Л. и Шаренков, А. 1978. Паметници на културата на Света Гора София
Велев, И. 1996. Македонскиот книжевен XIV век, Скопје, Веда
Старец Пајсиј. 2001. Светогорските отци, Скопје, Табернакул
Дополнителна литература
Нихоритис. К. 1990. Атонската книжевна традиция в разпространението на Кирило-Методиевските извори, София,сп. Кирило-Методиевски студии, кн.7
Папахрисанту, Д. 2003. Атонско монаштво, Београд
Богдановић, Д. 1978. Каталог ћирилских рукописа манастира Хиландара, Београд
Кодов, Х. Райков, Б. и Кожухаров, С. 1985. Опис на славянските ръкописи в библиотеката на Зографския манастир в Света Гора, София
Јакимовска-Тошиќ, М. 2001. Македонската книжевност во XV век, Скопје, Институт за македонска литература.
Предметен професор: д-р Маја Јакимовска-Тошиќ
Цели на предметот
Проследување на континуитетот и развојот на облиците и моделите на културно-уметничката традиција во ранохристијанскиот и во средновековниот период. Согледување на релациите и рецепцијата во влијанијата помеѓу христијанството, културата и уметноста во одделни периоди.
Содржина на предметот
- Христијанството и историја на црквата
- Развојни периоди на христијанската цивилизација
- Христијанството и уметноста (односот на христијанството и уметноста во одделни периоди)
- Филозофските ставови за односот помеѓу христијанството и уметноста
- Културата и уметноста на византиското христијанство
- Библијата, литургијата и уметноста
- Средновековна ракописна книга – теологија и уметност
- Просветителство – световно и христијанско
- Христијанската духовност и развојот на идеите
Основна литература
приредил Мекманерс, Џ. 2004. Оксфордска историја хришќанства од настанка до 1800. Године, Београд, Clio.
Dilenberg, Ј. 1986. Stile and Content in Cristian Art, London.
Пеинтер, С. 1997. Историја средњег века, Београд, Clio.
Дополнителна литература
Дворник, Ф. 2001. Словени у европској историји и цивилизацији, Београд, Clio.
К. Заров, И. 2003. Византиска естетика и средновековниот живопис во Македонија од XI и XII век Скопје.
Јакимовска-Тошиќ, М. 2007. Кирилометодиевски книжевни проекции, Скопје, ИМЛ.
Предметен професор: д-р Маја Јакимовска-Тошиќ
Цели на предметот
Проследување на средновековното културно наследство како верски и културен систем, со своја специфична естетика и карактеристичен културен модел. Толкувањето на религијата како културен систем и нејзиниот придонес во изградбата на средновековните естетски и културни облици во уметничкото живеење воопшто. Специфичните одредници на средновековното уметничко творештво се проследуваат од аспект на филозофските, идеолошките, структурните, стилско-изразните и естетските критериуми. Согледување на принципите на автентичната византиска естетика.
Содржина на предметот
- Религијата/Христијанството како естетски и културен систем
- Средновековни книжевни и културни модели/средновековни уметнички концепти
- Византиската естетика во културниот и уметнички живот на македонското средновековие
- Теологија и естетика на иконата
- Богословската духовност во култната естетиката на хагиографското и химнографското творештво
- Средновековни уметнички концепти во колективните и индивидуални креативни и уметнички заложби
- Македонското средновековие во идејно-уметничката сфера на византиската цивилизација
- Илуминацијата како естетски критериум во создавањето на ракописната книга
- Естетиката на средновековното творештво како култно. Следење на развојот на различните средновековни уметнички и естетски облици, во контекст на периодите на нивната појава, и на материјалните структури и културните феномени на средновековното општество
Основна литература:
Dibi, Ž. 2001. Umetnost i društvo u srednjem veku, Beograd, Clio.
Бичков, В. 2012. Кратка историја византијске естетике, Београд, Службени гласник.
К. Заров, И. 2003. Византиска естетика и средновековниот живопис во Македонија од XIи XII век, Скопје, Табернакул.
Дополнителна литература:
Јакимовска-Тошиќ, М. 2001. Македонската книжевност во 15 век, Скопје, Институт за македонска литература
Радивој Радић, Р. 2006. Византија, пурпур и пергамент Еволута, Београд
Гирц, К. 2007. Толкување на културите, Скопје, Магор
Бичков, В. 1992. Ететскиот лик на битието, Скопје, Табернакул
С. Лихачов, Д. 1972. Поетика старе руске књижевности, Београд, Српска књижевна задруга
Предметен професор: д-р Валентина Миронска-Христовска
Цели на предметот
Согледба на општествено-политичките прилики на Балканот и во Европа, на културните проекти преку кои била спроведувана нивната геополитика, на македонскиот културен и национален развој наспрема политичките стремежи на балканските и европските сили, на позитивните и негативните придобивки од просветителската идеологија и револуционерните процеси и сл.
Содржина на предметот
Имплицирање на општествено-политичките текови во културата; Укинувањето на Охридската архиепископија; Појавата на идеите за панславизам, илиризам, Балканска федерација; Придобивките од просветителската идеологија; Појавата на национализмот, националниот идентитет, нацијата и државата, нацијата и литературниот јазик; Граѓанските иницијативи за ширење на масовна култура; Културниот развој преку интересот за народната литература, колективната меморија за културниот идентитет.
Основна литература
Šulce, H. 2002. Država i nacija u evropskoj istoriji Beograd, Filip Višnjić
Peri, M. 2000. Intelektualna istorija Evrope, Beograd, CliO, Beograd
Јелавич, Б. 1999. Историја на Балканот, Скопје, Лист,
Мазовер, М. 2003. Кратка историја на Балканот, Скопје, Евро-Балкан пресс
Дополнителна литература
Миронска-Христовска, В. 2012. Литературни студии за македонскиот иднетитет, Скопје, ИМЛ.
Халет Кар, Е. 2001. Што е историјата?, Скопје, Слово.
Гелнер, Е. 2001. Разум и култура, Скопје, Слово.
Предметен професор: д-р Валентина Миронска-Христовска
Цели на предметот:
Запознавање со општетсвено-политичките прилики на Балканот и Европа во 19 век; проследување на улогата на религијата во средновековниот и просветителскиот период; согледување на влијанието на религијата при процесот на формирањето на нациите и нивниот иденитет посебно кај јужнословенските народи.
Содржина на предметот:
Религијата како еден од чинителите во формирањето на нациите на Балканот; влијанието на укинувањето на Охридската архиепископија врз формирањето на македонската нација; религијата и општествените конфликти; придонесот на религиските заедници за дијалог и смирување; религијата и нејзините интеракции со културата, политиката и идентитетот; враќањето кон религијата.
Основна литература
Hagen Šulce, H. 2002. Država i nacija u evropskoj istoriji, Beograd
Ernest Gellner, E. 2000. Posmodernizam, razum i religija, Zagreb, Naklada Jesenski i Turk
Hamilton, M. 2003. Sociologija religije, Beograd, Clio
Дополнителна литература
Сорабџи, Р. и Родин, Д. 2009. Етика на војната, Скопје, Академски печат.
Čolović, I. 2008. Balkan – teror culture, Beograd.
Ајтун Алтиндал, А. 1994. Трите лица на Исус, Скопје, Култура.
Изборен блок предмети: Современа култура, медиуми, јавност
Предметен професор: д-р Лорета Георгиевска-Јаковлева
Цели на предметот
Запознавање со: различните практики на културните политики и со процесите во кои културата може да се третира како четврт столб на одржливиот развој; добрите практики во кои културата е алатка која го поттикнува одржливиот развој во економијата, општестеството и природната средина; политиките за одржливост на културата; врските помеѓу културните политики, идентитетите, мемориите, културното наследство; јавното влијание и дејствувањето на непрофитните организации.
Стекнување компетенции за: развивање на јавни културни политки кои придонесуваат за промовирање на културниот идентитет, културната различност и одржливиот развој; интервенции во културните политки со цел културата да стане значаен фактор во развојот на економијата, општествената кохезија и сочувување на природната средина.
Содржина на предметот
- Културни потреби (видови, развој, перспективи);
- Културата како четврт столб на локалниот, регионалниот и глобалниот одржлив развој;
- Културната политика и општествената кохезија: културни мемории (меморијата и политиката, заборавено минато, судрени мемории, трауматични искуства, меморијата и идентитетот) и културно наследство (право на културно наследство, заштита на културното наследство, културното наследство и туризмот)
- Културна политика и културен туризам
- Економика на културата (финансирање на културата, пазарно суфицитарни и пазарно дефицитарни дејности)
- Планирање на културниот развој (одржлив културен развој, чувство за место, пејзаж, градот и културните политики, децентрализација на културата,
- Културната политика и медиумите
- Дифузија на културата (основни облици, изложби, сценски облици, трибини, манифестации)
- Одржлив развој на културата: планирање и политики на развој на културата
Основна литература
Hawkes, J. 2001. The fourth pillar of sustainability:culture’s essential role in public planning, Common Ground Publishing Pty Ltd in association with the Cultural Development Network; 2005, Common ground, Melbourne
Duxbury, N. and Gillette, E. 2007. Culture as a key dimension of sustainability. Creative city network of Canada. Centre for expertise of culture and community
Група автори. 1997. In from the margins:A contribution to the debate on culture anddevelopment in Europe, Council of Europe Publishing
http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/culture/resources/Publications/InFromTheMargins_EN.pdf
Дополнителна литература
Шиповиќ, Д. 2011. Извештај за образование и одржлив развој во РМ, http://enjoined.edupolicy.net/files/MK_mk_ESD.pdf
Dragicevic Sesic, M. 1994. Kultura, Menadjment, Animacija, marketing, Beograd, Clio.
Prnjat, Branko. 1986. Kulturna politika i kulturni razvoj, Beograd, Savremena administracija.
Предметен професор: д-р Лорета Георгиевска-Јаковлева
Цели на предметот
Развивање на знаења за: културата како значаен фактор на економскиот развој, културната анимација, културниот маркетинг и културниот менаџмент; креативноста како моќен поттикнувач на знаења и идеи за општествена благосостојба и богатство.
Содржина на предметот:
- Поимите креативни и културни индустрии;
- Креативната уметност и граѓанскиот хуманизам;
- Граѓанинот и потрошувачот: слободата и удобноста;
- Потрошувачката и идентитетот;
- Политика на културните индустрии: креативни идентитети, креативни практики, креативни градови, креативни претпријатија, креативни економии;
- Маркетинг во културата (маркетинг на институциите на културата, фази на работа, цели на маркетиншката дејност);
- Менаџмент на книги, театарски менаџмент, музички менаџмент, ликовен менаџмент, менаџмент на културното наследство, менаџмент на културните центри
Основна литература:
Hartli, D. 2007. Kreativne industrije, Beograd, Clio
Caves, R. 2000. Creative Industries: Contratcts between Art and Comerce, Kembriidz, Harvard University Press.
Група автори. 2009. Мапирање на креативните индустрии во Република Македонија, Проект на Министерството за култура на РМ и Британскиот совет
Дополнителна литература:
Zbornik, 2013. Kulturne industrije i kulturna raznolikost 2, Beograd, Akademica.
Hesmondhalgh, D. 2002. The Cultural Industries, 3..London, Thousand Oaks, CA and New Delhi: Sage
Prnjat, B. 1986. Kulturna politika I kulturni razvoj, Beograd, Savremena administracija.
Предметен професор: д-р Ана Мартиноска
Цели на предметот
Да се усвојат основните поими и термини на процесот на глобализација, да се проследи развојот на овој универзален феномен и начинот на кој тој се рефлектира врз современата култура, медиуми и јавност
Содржина на предметот
- Вовед во доминантните теориски интерпретации за културната глобализација;
- Поврзаност на културната со економската, политичката и социјалната димензија на глобализацијата;
- Глобализација и глобална култура– ставови pro et contra;
- Јакнење и ширење на културните текови ширум планетата, односно создавање на мрежа на заемни културни врски и влијанија;
- Хомогенизација и изедначување на популарната култура со потпис на западната индустриска култура, односно т.н. процес на американизација или вестернизација на светот која ги уништува помалите и позагрозените култури;
- Улогата на медиумите во културната глобализација;
- Kористење на јазиците во меѓународната комуникација;
- Глобална видливост на културата со помош на интернет и останатите технолошки достигнувања;
- Интернационализација на уметноста;
- Koнфронтација на глобалното и локалното;
- Културни идентитети и разлики;
- Културните предизвици на глобализацијата.
Основна литература
B. Stager, M. 2005. Globalizacija, Sarajevo, Šahinpašić
Tomlinson, J. 1999. Globalization and Culture, Cambridge, UK
Freeman, C. 2010-2012. Analyzing culture through globalization, vo Handbook of Cultural Sociology, London and New York,Routledge
Дополнителна литература
Vuletić, V. 2006. Globalizacija – Aktuelne debate, Zrenjanin, Gradska narodna biblioteka „Žarko Zrenjanin“
Senet, R. 2007. Kultura novog kapitalizma, Beograd, Arhipelag
D. Bielby, D. 2010, 2012, Glozalization and cultural production, vo Handbook of Cultural Sociology, London and New York, Routledge
Предметен професор: д-р Ана Мартиноска
Цели на предметот:
Да се усвојат основите на родовите теории и да се стекнат сознанија за родовите претстави и стереотипи во современата култура и медиуми.
Содржина на предметот
- Вовед во родовите теории (брановите и ориентациите на феминизмот)
- Актуелните родови теории и теориски примени (родот и политиката, економијата, идеологијата, сексуалноста, инвалидноста, мултикултурализмот итн.)
- Родови претстави во современата култура (јазик, книжевност, уметност)
- Родови претстави во медиумите (филм, ТВ серии, вести, весници и магазини)
Основна литература
Milojevic, I. Markov, S. (Ur.) 2011. Uvod u rodne teorije, Novi Sad, Univerzitet u Novom Sadu, Centar za rodne studije.
Butler, J. 1993, 1999.Subjects of Sex/Gender/Desire, во: The Cultural Studies Reader (Edited by Simon During), London and New York, Routledge
Radway, J. 1994, 2006. Reading Reading the Romance, vo Cultural Theory and Popular Culture – A Reader (Edited and introduced by John Storey), England, Pearson Education Limited
Дополнителна литература
Bamburac, M., Nirman, J. Tarik and Isanovic, A. (Ur.). 2006. Stereotyping: Representation of Women in Print Media in South East Europe, Sarajevo, Medija centar
Ang, I. 1994, 2006. Dallas and the Ideology of Mass Culture, vo Cultural Theory and Popular Culture – A Reader (Edited and introduced by John Storey), England, Pearson Education Limited.
F. Rakow, L. 1994, 2006. Feminist Approaches to Popular Culture, vo Cultural Theory and Popular Culture – A Reader (Edited and introduced by John Storey), England, Pearson Education Limited.
Бадаревски, Б. 2008. Кодот на родовите улоги во медиумските текстови: моќниот маж и сексуализираната жена во регионалниот медиумски контекст, во Низ перспективата на жената, Скопје, Мултимедиа
Предметен професор: д-р Мишел Павловски
Цели на предметот
Студентите да ги добијат основните познавања за виртуелната култура, да се оспособат за препознавање на процесите во виртуелната култура и за нивно анализирање.
Содржина на предметот
- Виртуелна култура. Вовед;
- Приказни за виртуелната култура. Материјални, симболички и експериментални;
- Културолошките студии влегуваат во виртуелната култура;
- Општеството и виртуелната култура;
- Идентитетите во виртуелната култура;
- Телата во виртуелната култура;
- Виртуелната култура и медиуми;
- Виртуелната култура и уметности;
- Виртуелната култура и субкултура;
- Истражување на виртуелната култура;
- Теоретизирање на виртуелната култура.
Основна литература
Bell, D. and Kennedy, B.M. 2000. The cybercultures reader, Routledge.
Bell, D.2001. An introduction to cybercultures, Routledge.
Bell, D. 2004. Cyberculture : the key concepts, Routledge.
Дополнителна литература
Cavallaro, D. 2000. Cyberpunk and cyberculture, Athlone Press
Hakken, D. 2003. The knowledge landscapes of cyberspace, Routledge
Haney, W. 2006. Cyberculture, cyborgs and science fiction, Rodopi
Ricardo, F. J. (ed.) 2008. Cyberculture and New Media Rodopi
Предметен професор: д-р Мишел Павловски
Цели на предметот
Студентите да се запознаат со поширокото значење и влијание на театарскиот дискурс, во рамките на политичките активности и неговата улога во културната политика
Содржина на предметот
- како се конституира и под чии влијанија се конституира театарскиот дискурс;
- терминот „изведување на моќ“;
- односите на моќта во и околу театарскиот текст;
- родовите политики во театарот;
- културните идентитети во театарот;
- империјата и театарот;
- историјата и театарот;
- револуцијата и театарот;
- европоцентризам и театарот;
- митот и театарот.
Основна литература
Boal, A. 1998. Legislative theatre: using performance to make politics, Routledge
Case, S.-E. & Reinelt, J. G. 1991. The Performance of power : theatrical discourse and politics, University of Iowa Press
Fischer-Lichte, E. 2005. Theatre, sacrifice, ritual: exploring forms of political theatre, Routledge
Дополнителна литература
Luckhurst, M. 2006. Dramaturgy: a revolution in theatre, Cambridge University Press
Bharucha, R. 1993. Theatre and the world : performance and the politics of culture, Routledge
Eagleton, T., F. Jameson, and Said, E. 1990. Nationalism, colonialism, and literature, University of Minnesota Press
Предметен професор: д-р Александар Прокопиев
Цели на предметот
Да се дефинира филмот како медиум, неговата растечка моќ и влијанија врз современата култура: геополитички (пропагандни, политички, имаголошки…), геопоетички (жанровски, технолошки иновации…), компаративни (во однос на современата уметност), социолошки (однесувањето – имиџот, аргото, модата…). Да се определи филмократијата, владеењето на филмот, како едно од доминантните во светот на современата култура. Да се анализираат импликациите, контаминацијата на филмот со идеолошките, етнички и естетски доминанти на нашето време.
Содржина на предметот
- Почетоците на филмот (Лимиеровци, Мелиес) – експеримент, арт, документ?;
- Филмот меѓу елитната и масовната култура;
- Филмот и политичкото;
- Филмот наспрема литературата и современата уметност (меѓусебни поетички трансмутации);
- Филмот и забавата;
- Филмот vs визуелното (фотографијата, стрипот, интернетoт).
Основна литература
Hauzer, A. 1986. Sociologija umjetnosti II, Zagreb, Skolska knjiga
Василевски, Г. 2000. Историја на филмот, Skopје, Кинотека на Македонија.
Hall, S. 2003. Questions of Cultural Identity, London, Sage
Дополнителна литература
Чепинчиќ, М. 1992. Македонскиот игран филм, Скопје, Кинотека на Македонија.
Dolo, L. 2000. Individualna i masovna kultura, Beograd, Clio.
Бал, М. 2000. Шарен екран-визуелно читање на Пруст, Скопје, Сигмапрес
Предметен професор: д-р Африм Реџепи
Цели на предметот
Совладување на потребните современи дискурсивни теории за уметноста (книжевноста) во однос на глобализацијата и приспособување за примена на истите теории во практиката т.е. во анализата на конкретно уметничко (книжевно) дело.
Содржина на предметот
- Уметничкото (книжевното) дело – структура и функција. Проблематиката на естетскиот објект како систем (Кант и Џ. Калер). Естетската функција како норма и вредност (Јан Мукаржовски), деконструктивистички критичарски приод кон знакот (Ролан Барт), реинтерпретацијата на читателот (Михаил Бахтин), книжевноста како автономна вербална структура (Нортроп Фрај), идејата на културата и уметничкото (литерарното) (Тери Иглтон), хаосмос (Жил Делез), уметноста (романот) на вечниот хаос (Џулиан Гоуг) и др.
- Глобализацијата: – Културната парадигма, глобална култура (Р. Робертсон, А. Ападураји, Г. Спивак, М. Лоса, Х. Баба и др.) и социјалната парадигма: Е. Гиденс и др.
- Глобализацијата и уметноста (Книжевноста): концептуални уметнички теориски дисциплини: постмодернизам (Ихаб Хасан, Ф. Лиотар), постколонијализам (Џ. Калер, Е. Саид, Х. Баба, Г. Спивак), светска и компаративна книжевност, превод и др., глобализацијата во литературата или литературна глобализација (Џ. Енсли, П. Џеј)
- Методологија на анализата на избраните дела: протонистичка теорија (Ѓеке Маринај), интеркултурална херменевтика и естетика – теорија и практика на хармонијата (М. Хајдегер, Ж. Дерида, Минг Кси)
Основна литература
Robertson, R. 1992. Globalization: Social Theory and Global culture, London, Sage
Guptar, S. 2009. Globalization and Literatures, Cambridge: Polity Press
Appadurai, A. 1996. Cultural Dimension of Globalization Mineapolis, University of Minesota Press
Дополнителна литература
Mukarovsky, J. 1999. Knjizevne strukture, norme i vrijednosti, Zagreb, MH.
Борев, J. 2011. Енциклопедија на естетиката и на теоријата на литературата, Скопје, Македоника
Арнасон, Х. Х. 2009. Историја на модерната уметност (сликарство, скулптура, архитектура, фотографија, Скопје, Нампрес.
Изборен блок предмети: Транскултура, интерференција на идентитетите во културата
Предметен професор: д-р Јасмина Мојсиева-Гушева
Цели на предметот
Запознавање со поимот идентитет, неговиот развој и улога од антиката до современите општествени системи, лични и колективни модели на однесување и егзистенција.
Содржина на предметот
- Проблемот на идентитетот (развојна историја на поимот идентитет: културолошки и социолошки приод кон идентитетот, историскиот идентитет и колективната меморија, културни разлики/разновидности);
- Идентитетот и културата на исхрана;
- Идентитетот и јазикот;
- Културниот идентитет и религијата;
- Идентитетот низ призмата на Другиот (Дијалог со Другиот);
- Дијаспората и идентитетот;
- Идентитетот и родот;
- Кризата на идентитетот во транзиција;
- Идентететот во услови на глобализација.
Основна литература
Mојсиева-Гушева, Ј. 2008. Симбиотички стратегии, Скопје, ИМЛ
Mојсиева-Гушева, Ј. 2010. Во потрага по себеси, Скопје, ИМЛ
Edited by Woodward, K. 2002. Identity and Difference, London, Califonia, New Delhi SAGE Publications.
Дополнителна литература
Група автори. 2002. Културен идентититет – разлика во себе , Скопје, Темплум
Castelells M. 2002. Moć identiteta, Zagreb, Golden marketing
Barry B. 2006. Kultura i jednakost, Zagreb, Naklada Jasenski i Turk.
Предметни професори: д-р Јасмина Мојсиева-Гушева и д-р Соња Стојменска-Елзесер
Цели на предметот
Запознавање со поимот еко-етика; еколошко разбирање на светот кое ни отвора нови видици во етичката анализа на хуманото однесување преку ускладувањето со природата; развивање на нова културолошка парадигма на човековата егзистенција; премин од доминантниот индустриски модел на живеење кон едно алтернативно однесување и творење кое инспирацијата ја црпи од природата, самоодржливоста и економијата базирана врз ресурси.
Стекнување увид во разновидни критички теории во кои се оформуваат различни идеи за односот на човекот и неговата околина, за надминувањето на антропоцентричноста, за зауздување на консумеризмот и профитерството и ублажување на еколошките кризи и проследување на културни појави во кои „природата“ и „околината“ добиваат длабоки симболички, политички и егзистенцијални конотации.
Содржина на предметот
1.ТЕХНО-ЕКО-ЕТИЧКА КУЛТУРОЛОШКА ПАРАДИГМА
- Потекло на моралот
- Промена на вредносниот систем
- Одржлив развој
- Чисти и обновливи извори на енергија
- Нехуманоста на монетарниот систем
- Паметни системи и машинска интелигенција
- Едукацијата како животен стил
2. ЕКО-КУЛТУРОЛОШКИ КРИТИЧКИ ТЕОРИИ
- Еколошка мисла и екофилозофија (длабинска екологија)
- Еко-критика
- Енвироментална анализа на дискурси и медиуми
- Енвироментално право
- Енвироментална социологија
- Натуркултура
- Детериторијализација
- Еко-политики и акции (Пармакултура)
Основна литература
Joseph R. De Jardin. 2006. Environmental ethics, Wadsworth, A Thomson Learning Company
Mојсиева-Гушева, Ј. 2010. The origin of moralityin Conteks/Контекс, стр.89-99, Скопје, ИМЛ
Fresco, Ј. 2002. The best that money can’t buy (beyond politics, poverty and war), Florida, Venus.
Beck, U. 1994. Ecological Enlightenment, New York: Humanities Press
Zimmerman, Michael E.1994. Contesting Earth’s Future: Radical Ecology and Postmodernity. Berkeley: University of California Press
Дополнителна литература
Attali, Ј. 2006. Une breve histoire de l’avenir, Libraire Artheme Fayard.
Fresco. Ј. 2003. Self – erecting Structures, Florida, Venus.
Meadows, R. and Fresco, Ј. 2001. Beyond Utopia in Utopian Thinking in Sociology: Creating the Good Society pp.86–92, American Sociological Association
Предметни професори: д-р СоњаСтојменска–Елзесер и д–рЈасминаМојсиева–Гушева
Цели на предметот
Да се спознае актуелноста на проблемот на ограничувањето низ различните дисциплини, во физичка и апстрактна смисла, и да се толкува симболиката и практиката на границите сфатени и како меѓи, но и како рамки, како прекини на континуитетот и премини. Се стекнуваат познавања за проблематиката на студиите за границите, поетиките на границите и другите импликации на границите: социолошки, политички, психолошки и тн.
Содржина на предметот
Промислување на концептот на границите
Граници/миграции:
- егзил, интеркултурни проникнувања преку границите, дијаспора,
- коегзистенција, мултикултурализам
- социо-економски разлики
- култури на граница – Чикано движење
- хибридни идентитети
Поетики на границите:
- симболички граници
- лиминалност (трето место)
- временски граници
- центар-периферија
- етноскоп
Репрезентации на границите:
- наративи за границата
- културната оставнина на железната завеса
- архитектонските гранични градби
- ЕУ како рамка – границата на еврото
- виртуелни граници
Политички, психолошки, социолошки импликации на границите
Основна литература
David Saldívar, Ј. 1997. Border matters: remapping American cultural studies, University of California Pres
C. Hawley, Ј. (ed.).1996. Cross- Addressing: Resistance Literature and Cultural Borders, New York: State University of New York Press
E. Johnson, D. and Michaelson, S. (Eds. 1997. Border theory, Minneapolis, MN: University of Minnesota
Stojmenska-Elzeser, S. 2010. The creative Topography of the Lake Ohrid Border Region,
Context 8, Skopje, IML
Дополнителна литература
Giroux, H. and McLaren, P. 1994. Between Borders: Pedagogy and the Politics of Cultural Studies New York: Routledge
Mojsieva-Gusheva, J. 2012. Changes in the Structure of Identities:Main Theme in Balkan‘s Contemporary Prose in Literary Dislocations, Skopje, Institute of Macedonian Literature
Conference proceedings, 2005. Forced Ethnic Migrations on the Balkans:Consequences and rebuildingof Societies, IMIR Sofia and Meiji University Tokyo
Предметен професор: д-р Соња Стојменска-Елзесер
Цели на предметот
Предметот е насочен кон детектирање на спецификите на урбаниот феномен и согледување на неговиот потенцијал и неговото влијание врз општата сфера на културата.
Содржина на предметот
- Феноменот на градот проблеснува како предмет на интерес на речиси сите хуманистички дисциплини: еминентно социолошки, историско-политички, егзистенцијално-прагматички, планско-архитектонски, географско-туристички, а исто така е присутен и во сите уметности…
- Polis, urbs, civis, city – тоа не е само местото каде што живееме, тоа не се само куќи заштитени со градски бедеми и порти, туку тоа е и идејата за тоа како можеме и како сакаме да живееме. Урбаниот простор е синоним за цивилизација (civis), поредок, стил кој се модифицира и развива во духот на актуелното општествено уредување…
- Културолошките аспекти на градскиот живот нудат безброј можности за нивно толкување со помош на книжевните и други уметнички дела, така што во рамките на овој предмет првенствено се предвидува анализа на феномените град и метропола како интеркултурни жаришта, како сокровишта на колективна меморија, како ткаежи на текстуалност (градот како текст – текстот како град), како перфомативни, идентитетски, виртуелни полигони…
Основна литература
Edited by: Jenks, C. 2004. URBAN CULTURE: Critical Concepts in Literary and Cultural Studies Routledge
Williams, R. 1985. The Country and the City, London, Hogarth Press
De Certeau, M. 1984. Walking in the city in The Practice of Everyday Life, Berkeley: University of California Press
Дополнителна литература
Benjamin, W. 1973. Charles Baudelaire: A Lyric Poet in the Era of High Capitalism, London
Simmel, G. (Ed. Frisby). 1997. ‘The Metropolis and Mental Life’, in: Simmel on Culture, London
Lefebvre, H. 1974. Urbana revolucija, Beograd, Nolit
Предметен професор: д-р Наташа Аврамовска
Цели на предметот
Усвојување на основните претпоставки на поимањето на телото во различните култури и културни практики. Историскиот преглед и промислувањето на телото во културните практики на денешницата имаат за цел проблемски да ги осветлат поимањето, појавата и објавата на телото денес во разнообразните културни и општествени комуникации.
Содржина на предметот
- Како конструкт на теоријата и оформено низ општествените и културни практики, телото, како стожерен поим на историјата на културниот материјализам, денес е предмет на бројни и во различни правци профилирани научни области: медицината, психологијата, социологијата, теоријата на литературата и уметностите, културолошките студии.
- Предметот е замислен како увод во разнообразната културолошка проблематика на посматрање на телото во: историска перспектива, различните култури на истокот и западот и во различните профилации на интердискурзивните пронижаности на естетиката и теоријата на литературата и уметностите со другите дискурзивни практики: психологијата, социологијата, религијата, теориите на модернизмот, постмодернизмот и родовите теории.
- Проблематиката на телото на посебен начин го поставува и проблемот на идентитетот па курсот е замислен како постојано одново редефинирање на проблематиката на идентитетот низ проследувањето на историјата на поимањето на телото.
- Различните културолошки приоди во посматрањето на телото се аплицирани врз артефактите на литературата и уметностите, при што и самото тело се посматра како артефакт во актуелните практики на културата и општеството.
Основна литература
Epštein, M. 2009. Filozofija tela, Beograd, Geopoetika
Featherstone, M. 1991. The Body: Social Process and Cultural Theory Theory, Culture &Society, SAGE: Publications
Дополнителна литература
Turner, B. S. 2008. The Body and Society SAGE: Publications
Paskvaloto, Đ. 2007. EstetikaPraznine (Umjetnost I meditacija u kulturama Istoka) Beograd, CLIO.
Предметен професор:д-р Наташа Аврамовска
Цели на предметот
Проследување на значењето и модификациите на бајката како еден од најраспространетите и највиталните жанрови т.е. феномени на културата. Усвојување на вештини за препознавање на секоја негова модификација како маркер на новата состојба на културата.
Содржина на предметот
- Увод и запознавање со универзалната, митската структура на бајката, како споделено место на меморијата на различните култури и културни практики;
- Преглед на различните дискурзивни приоди кон бајката: фолклористичкиот, литературниот, социолошкиот, психолошкиот, идеолошкиот, историскиот, феминистичкиот;
- Проследување на различните функции на бајката во историјата на културата/културите во зависност од потребите на „мигот“:
а) бајката и романтизмот
б) бајката и експресионизмот односно модерната
в) бајката и постмодернизмот
- Бајката и психологијата
- Бајката и популарната култура
- Бајката и културниот маркетинг
Основна литература
Bottigheimer, R. 1986. Fairy Tales and Society: Illusion, Allusion and Paradigm, Philadelphia: University of Pennsylvania Press
Franz, M. L. von. 1996. An Introduction to the Interpretation of Fairy Tales, Shambhala Publications
Ugrešić, D. 2008. Baba Jaga je snjela jaje, Beograd, Geopoeika.
Дополнителна литература
Zipes, J. 1991. Fairy Tales and the Art of Subversion: The Classical Genre for Children and the Process of Civilization, Routledge.
Estes, C. P. 2007. Žene koje trče s vukovima, Zagreb, Algoritam.
Изборни предмети од третата група предмети за стекнување генерички знаења и вештини за истражување (од универзитетската листа на изборни предмети)
Предметен професор: д-р Лорета Георгиевска-Јаковлева
Цели на предметот
- да се усвојат нормите на академското пишување, со што студентите ќе се стекнат со квалификации за меѓународно објавување на научни трудови;
- поврзување со знаењето од областа во која работат;
- стекнување со можност да се учествува во конструирањето на знаењето од својата област.
Содржина на предметот
Предметот Академско пишување опфаќа три главни дела: Историја на знаењето, Реторика на знаењето и Стратегии и техники на академското писмо. Бидејќи воведувањето на овој предмет на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ повеќе има прагматична цел, акцентот ќе биде ставен на третиот дел. Предметот е замислен како техничка помош во решавањето на конкретни задачи во процесот на научното истражување и во пишувањето на докторската дисертација. Оттука, акцентот ќе биде ставен на: стратегиите и техниките на академското пишување и тоа:
- Пронаоѓање на научен проблем (Инвенција): Што е тема и седум правила за добар избор на тема; воочување на проблемот и поставување на истражувачки прашања, поставување на хипотеза и теза. Пронаоѓање на извори, работна библиографија, типови на читање и бележење, како се произведуваат вредни белешки за идната докторска теза? Правила за избегнување на плагијат.
- Структура и делови на докторската теза (Диспозиција): Работен нацрт и работна верзија на текстот (Кога и како се почнува со пишување), Планирање на структурата (добар/лош план за структурата), делови на докторската дисертација: Наслов, Содржина, Вовед, Тело на текстот, Заклучок, Додатоци, Биографија и литература, Резиме, Клучни зборови
- Пасуси и конектори (Аргументација): Што е аргумент, аргументациски модуси, аргументациски стратегии, Видови пасуси, Видови конектори.
- Јазик и стил (Елокуција)
- Цитирање и цитати (Меморија): Одлики и недостатоци на академското цитирање, парафразирање и парафрази, грешки во парафразирањето, скратување, Цитатни стилови, Вградување на цитатите во телото на текстот.
- Завршни работи: прегледување, лектура и коректура, обликување и предавање на докторската дисертација.
Основна литература
Oraić Tolić, D. 2011. Akademsko pismo, Zagreb, Naklada Ljevak.
Панзова, В. 2003. Науката како занает.. Скопје: Филозофски факултет.
Becher, T. and Trowler, P. 2001. Academic Tribes and Territories: Intellectual Enquiry and the Culture of Disciplines, Buckingham: Open University Press
Дополнителна литература
Kouritzin, Sandra G., Nathalie A. C Piquemal, and Norman, R. Eds. 2009. Qualitative Research: Challenging the Orthodoxies in Standard Academic Discourse(s), New York: Routledge.
Booth, W. C., Colomb, G. G. and Williams, M. J. 2008. The Craft of Research, Chicago, University of Chicago Press.
Панзова, В. 2007. Прирачник за изработка на студентски трудови, Скопје, Филозофски факултет.
Предметни професори: д-р Илија Велев и д-р Маја Јакимовска-Тошиќ
Цели на предметот
Запознавање со улогата и значењето на културното наследство како културна традиција и културна историја, истакнување на формите за унапредување на системите за неговата заштита и превенција од оттуѓување, мерките за обезбедување и евиденција, како и афирмацијата на културното наследство во функција на истакнување на културноисториските идентитети.
Градење претстава за безбедносен, заштитен, законодавно-правен и етички однос кон создавање услови за функционирање на ефикасна и функционална културна политика за заштита и афирмација на секое национално културно наследство.
Содржина на предметот
- Културното наследство како културна меморија и културна традиција;
- Културното наследство и современиот национален влог во глобалните културни прелевања меѓу народите;
- Движно и недвижно културно наследство;
- Форми на загрозување опстанокот на културното наследство;
- Организиран криминал со културното наследство;
- Заштита на културното наследство за време на кризи и воени конфликти;
- Превенции за безбедност и заштита на сите видови културно наследство: археолошки локалитети, артефакти, духовни и културни споменици, иконографијата, ракописното писмено наследство, народната култура, и сл.;
- Културната политика и односот кон културното наследство;
- Домашната и меѓународната институционална поставеност и организираност за заштита на културното наследство;
- Иматели на заштитени културни добра;
- Законодавно-правниот аспект во однос на заштитата на културното наследство;
- Едукација и менаџирање за заштитата на културното наследство;
- Меѓународната соработка во склад со конвенциите за зголемување на безбедноста и превенцијата од оттуѓување на културното наследство;
- Последици од оттуѓувањето на културното наследство и губење на културноисторискиот идентитет;
- Афирмација на културното наследство како современо национално културно самопотврдување во глобалниот свет;
- Дипломатијата и афирмацијата на културата и на културното наследство;
Напомена: Програмската содржина ќе се прилагодува и според потесниот дисциплинарен и тематски интерес на докторантите.
Основна литература
Чаусидис, Н. и група автори. 1995. Македонија. Културно наследство Скопје,Мисла.
Ристов, Ј. 2003. Споменичкото право во Македонија, Скопје, Култура и РЗЗСК
Салтировска, З. 2011. Заштита на културното наследство, Скопје, Филозофски факултет.
Група автори. 1998. Археолошкото богатство на Македонија и неговата заштита, Скопје, Фондација за култура на Македонија
Brguljan, V. 1985. Medjunarodni sistem zastite kulturnih i prirodnih dobara, Zagreb – Beograd, RZZSK.
Дополнителна литература
Аслимовски, П. 2000. Општествена заштита на културното наследство, Охрид.
Ристов, Ј. Диковски, М. и Илиевски, В. 2005. Избор на прописи за заштита на културното наследство, Скопје.
Малиш, М. Саздовски и група автори. 2010. Зборник: Заштита на културното наследство во Република Македонија, Скопје, Факултет за безбедност.
Танасковски, З. 2012. Заштита на иконите по македонските цркви и манастири, Скопје,Соларис Принт.
Поп-Атанасов, Ѓ. Велев, И. и Ј.Тошиќ, М. 1997. Скрипторски центри во средновековна Македонија, Скопје,Институт за македонска литература.
Велев, И., Макаријоска, Л. и Црвенковска, Е. 2008. Македонски споменици со глаголско и со кирилско писмо, Скопје, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“.